Wiktar Babaryka

Białoruski bankier, filantrop, kolekcjoner, polityk i osoba publiczna, kandydat na prezydenta w sierpniowych wyborach

Data urodzenia: 9 listopada 1963
Data zatrzymania: 18 czerwca 2020

Przedstawione zarzuty:
Art. 235 Kodeksu karnego – Legalizacja („pranie”) środków pozyskanych w sposób przestępczy
Art. 430 Kodeksu karnego – Otrzymanie łapówki

Miejsce pozbawienia wolności: areszt śledczy KGB

„Nie wybieramy czasów, w których żyjemy. Ale wybieramy ścieżkę, którą będziemy podążać”

W 1988 roku ukończył Wydział Mechaniczno-Matematyczny BDU. Karierę zawodową rozpoczął w branży metalurgii proszków, w której w 1995 roku zrezygnował ze stanowiska kierownika wydziału zagranicznych stosunków gospodarczych. W tym samym roku ukończył Akademię Zarządzania przy Radzie Ministrów Białorusi, a pięć lat później – tytuł magistra na BDEU (ekonomia). W systemie bankowym Białorusi pracuje od 1995, w 2005 r. został prezesem zarządu Belgazprombank (przez 20 lat rządów Babaryki stał się jednym z pięciu największych banków w kraju). W 2008 roku otrzymał dyplom Komisji Republiki Białorusi ds. UNESCO „za wielki wkład w rozwój międzynarodowych więzi kulturalnych”.

Wiktar Dzmitryjewicz Babaryka jest założycielem Międzynarodowego Funduszu Pomocy „Szansa”, inicjatorem Międzynarodowego Forum Teatralnego „Teatr”, inicjatorem projektu „Art-Białoruś”, w ramach którego zwrócono dzieła Chagalla, Soutina i innych znanych białoruskich artystów. Z jego pomocą do Białorusi powrócił oryginał Biblii Franciszka Skaryny. Był inicjatorem centrum kulturalnego OK16, wyjątkowej platformy promocji projektów kulturalnych. Sfinansował wydanie 15 000 egzemplarzy pięciotomowej książki przeznaczonej na darowizny dla białoruskich bibliotek.

12 maja 2020 Viktar Babaryka złożył rezygnację z zarządu Belgazprombanku i z własnej woli złożył rezygnację z funkcji prezesa zarządu. Tego samego dnia ogłosił zamiar startu w wyborach prezydenckich. W krótkim czasie Babaryka stworzył drugą co do wielkości grupę inicjatywną (ok. 9 tys. osób, dla porównania Łukaszenka zebrał 11 tys.). Ustanowił także rekord liczby podpisów zebranych przez kandydatów opozycji w historii wyborów prezydenckich w Białorusi. Zdaniem jego wolontariuszy zebrano ponad 430 000, a 365 000 przekazano do Centralnej Komisji Wyborczej. Kandydaturę Babaryki poparli znani Białorusini: laureatka Nagrody Nobla Swietłana Aleksijewicz, reżyser Andrej Kurejczyk, politycy Uładzimir Niaklajeu i Andrej Sannikau.

11 czerwca 2020 funkcjonariusze Departamentu Dochodzeń Finansowych Komitetu Kontroli Państwowej przeprowadzili przeszukanie w siedzibie Belgazprombank. Następnie kilku byłych i obecnych pracowników zostało zatrzymanych w związku z oskarżeniem o „pranie brudnych pieniędzy i uchylanie się od płacenia podatków”. 15 czerwca Narodowy Bank wprowadził tymczasową zarząd w Belgazprombank.

Viktar Babaryka został zatrzymany 18 czerwca wraz z synem Eduardem, kiedy jechał do Centralnej Komisji Wyborczej, aby przekazać zebrane podpisy. Zatrzymanie zostało przeprowadzone przez Departament Dochodzeń Finansowych Komisji Kontroli Państwowej. Prawnikom zakazano kontaktów z zatrzymanymi na całą dobę  – w budynku jednostki kontroli finansowej odbywały się „ćwiczenia”. Tego samego dnia Wiktar Babaryka został umieszczony w areszcie śledczym KGB.

21 czerwca Babaryka usłyszał zarzuty na podstawie części 2 art. 243 („Uchylanie się od podatków i opłat, które spowodowało szkody w szczególnie dużej wysokości”), część 2 art. 235 („Legalizacja funduszy uzyskanych w sposób przestępczy, popełnionych wielokrotnie lub przez urzędnika przy użyciu swoich oficjalnych uprawnień lub w szczególnie dużej wysokości”), a także na mocy części 2 art. 431 („Wielokrotne wręczanie łapówek lub na dużą skalę”).

Oskarżony „zdecydowanie nie zgodził się z oskarżeniem”, a jego obrońcy nalegają „na jego całkowite uniewinnienie”.

Później zarzut na podstawie części 2 art. 431 Kodeksu karnego („Przekupstwo wielokrotne lub w dużych kwotach”) zostało przeklasyfikowane do części 3 art. 430 („Otrzymanie łapówki w szczególnie dużej kwocie przez zorganizowaną grupę lub osobę na odpowiedzialnym stanowisku”). Został również oskarżony na podstawie części 2 art. 235 („Legalizacja prania funduszy pozyskanych w sposób przestępczy na szczególnie dużą skalę”).

14 lipca Centralna Komisja Wyborcza odrzuciła jego kandydaturę. Proces byłego kandydata na prezydenta rozpoczął się 17 lutego 2021. Czytanie 340 stron oskarżenia członków Belgazprombanku trwało 4 dni. Babaryka jako jedyny członek zarządu banku nie przyznał się do winy. Proces ma być wznowiony 22 marca 2021.